26 Aralık 2009 Cumartesi

Tsunami



Tsunami merkezi deniz dibinde olan derin depremlerden sonra zemin çökmesi ve taban kaymasıyla oluşan dev dalgara Japonlar tarafından verilen isim, şiddetli sarsıntılardan sonra kıyı bölgeleri için büyük tehlike oluşturur.
Okyanus kütlesinde oluşan sismik bir şoktan doğan tsunami dalgaları, onlarca metre yüksekliğe ulaşabiliyor ve deniz kıyısındaki topraklarda yıkıcı etki yapıyor.

Japonca’da “liman dalgası” anlamına gelen tsunami sözcüğü, 15 Haziran 1896’da 21 bin kişinin hayatını kaybettiği “Büyük Meiji Tsunamisi’nden” sonra Japonlar’ın yaptığı yardım çağrılarıyla dünya dillerine yerleşti.
Depremlerden sonra oluşan tsunamiler, diğer deniz dalgalarından farklı. Derin denizde varlığı hissedilmezken, sığ sulara geldiğinde bazen 30 metreye kadar yükselerek çok şiddetli akıntılar yaratabiliyor.

Tsunami ilk oluştuğunda tek bir dalga, ama kısa bir süre içerisinde üç ya da beş dalgaya dönüşerek çevreye yayılmaya başlıyor. Bu dalgaların birincisi ve sonuncusu genelde çok zayıf oluyor. Fakat diğer dalgalar, etkilerini kıyılarda şiddetli biçimde hissettirebilecek bir enerjiyle ilerliyor.
Bu nedenle, depremlerden kısa bir süre sonra kıyılarda görülen yavaş ama anormal su düzeyi değişimi ilk dalganın geldiğini gösteriyor. Bu değişim, arkadan gelecek olan çok kuvvetli dalgaların ilk habercisi de olabiliyor.
Kuzey Sumatra Depremi (Endonezya Depremi) ve Tsunami 26 Aralık 2004 günü Kuzey Sumatra'da biribirlerine doğru hareket eden Burma Levhası ile Hindistan Levhası arasındaki ters fay boyunca meydana gelen deprem deniz tabanının şeklini değiştirmiş, yaklaşık 1200-1300 kilometrelik kesiminin kırıldığı tahmin edilen fay üzerindeki ters atım 15-20 metreye ulaşmıştır. Derin bir hendeğin bulunduğu bölgede meydana gelen bu şekil değiştirmeye bağlı olarak oluşan kabarma tsunaminin oluşmasına neden olmuştur. Derin sularda çok hızlı olarak hareket eden tsunami kıyıya yanaştığında yükselmiş, suyun geriye doğru çekilmesine neden olmuş ve daha sonra karanın iç kesimlerine doğru su baskını şeklinde ilerlemiştir. Tsunami, Kuzey Sumatra kıyılarında hemenetkisini gösterirken 2 saat sonra Sri-Lanka ve Hindistan kıyılarına ulaşmıştır. Ancak Güney Asya Ülkelerinin çoğunda erken uyarı sisteminin bulunmaması, olanlarda ise gerekli uyarıların zamanında yapılamaması ya da uyarıların dikkate alınmaması can kaybının bu derece büyük olmasına neden olmuştur.

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder

sizin yorumunuzu alayım:))